Do đó trong quá trình “ngủ thảo” các chàng trai cô gái luôn tinh thần chuyện giữ mình
“Tục ngủ thảo đề đạt nét sinh hoạt văn hóa tinh khiết mang đậm tính nhân bản sâu sắc của người Raglai. Lễ bỏ mả cũng là dịp trai gái các làng lân cận gặp gỡ, tìm hiểu, đàm đạo nỉ non với nhau để nên duyên vợ chồng”. Ngủ thảo không diễn ra một đêm mà rất nhiều đêm để giãi tỏ, trò chuyện, tâm sự để thấu hiểu lòng nhau.
Ông Mạo Ngọc Than, nguyên Phó chủ tịch huyện Ninh Sơn, tỉnh Ninh Thuận Theo những người uy tín trong cộng đồng người Raglai, những người “phạm tội” sẽ bị trưởng làng bắt úp mặt xuống đá rồi lấy roi mây quất khắp cơ thể trước sự chứng kiến của cả làng. Khi cô gái đã ngỏ lời, bác mẹ hai phía phải đưa đôi nam nữ ra trình diện với các bậc cao niên, những người uy tín trong làng để xem đôi nam nữ có quan hệ đồng huyết, có vi phạm loạn luân hay không? Tiếp theo đôi trai gái còn sang sự dò la về xem, ngoại hình, sức khỏe… mới được hai bên gia đình đồng ý cho thành thân.
Trong thời kì cô gái hay chàng trai đó đã ngủ thảo với nhau thì không được hôm nay ngủ với người này, mai ngủ với người kia. Vì theo người Raglai chỉ có loài vật mới quan hệ cực kì như thế. Dưới ánh lửa bập bùng bên chén rượu cần các cô gái chàng trai nhảy múa theo nhịp Mã La ngân vang.
Từ bao đời nay, người Raglai xem tình dục rất linh, có ngu giám sát. Nhưng lòng vẫn giữ những kỉ niệm đẹp về nhau, không ai trách hờn, ghét bỏ gì nhau. Họ nằm bên nhau trao gởi thảy nỗi niềm, nhưng chỉ giới hạn ở nắm tay tuyệt đối không có chuyện ân ái.
Việc chủ động mời ngủ thảo không phân biệt nam hay nữ, ai mời cũng được điều đó diễn đạt sự đồng đẳng giới. Bởi theo quan niệm của người Raglai, những chàng trai cô gái như vậy là không đứng đắn, không nghiêm trang trong chuyện tình cảm.
Nếu đôi trai gái cố tình “ăn cơm trước kẻng” phía gia đình cô gái sẽ lên án tội của chàng trai và phạt nặng. Thậm chí có làng con bắt cả đôi trai gái vi phạm luật tục buộc vào chuồng heo vục mặt xuống máng ăn cám heo và đuổi khỏi làng
Sau những đêm ngủ thảo con gái thấy ưng thuận chàng trai nào thì bắt lấy làm chồng đưa về nhà xin phép gia đình, họ hàng. Vì người Raglai theo chế độ mẫu hệ, con gái chủ động đi bắt chồng, con cái sinh ra lấy họ mẹ. Người Raglai rất trọng luật tục Tục ngủ thảo chỉ diễn ra khi cả nam và nữ đều là người Raglai bắt đầu thích nhau.
Ngoài việc làng phạt heo, gà để đãi cả làng, cả dòng họ của cô gái lẫn chàng trai phải làm lễ tạ tội trước bàn độc tổ tiên vì đã làm xấu mặt thôn ấp và ô uế dòng họ. Tục ngủ thảo không ai biết rõ có tự bao giờ, song xét về giác độ văn hóa, tục ngủ thảo mang tính nhân bản sâu sắc.
Vì luật tục rất khe khắt, nên người Raglai sợ phạt và sợ mắc cỡ với người thân, dòng tộc bị ô nhục, mặt khác sợ bị dòng tộc khác cười chê. Người Raglai có quan niệm về hôn nhân rất trong sáng, lành mạnh. Kỳ 1: Khám phá tục “ngủ thảo” của người Raglai Tục ngủ thảo là một tập tục đẹp chỉ dành cho nam thanh nữ tú Raglai chưa lập gia đình.
QUYÊN TRIỆU - HẠ DU. Ngủ thảo tức là ngủ chung với nhau để tâm sự, để hiểu nhau rồi yêu nhau chứ không được quan hệ thân xác”.
Tuốt luốt những nhân tố trên cho thấy sức mạnh của tín ngưỡng và niềm tin bất di bất dịch vào tâm linh đã chi phối đến luật tục của người Raglai dưới chân núi Tà Năng có hiệu quả hơn pháp luật. Tục tĩu này thường diễn ra vào các đêm lễ hội của làng. Ngủ thảo mang ý nghĩa nhân bản sâu sắc Sau những đêm ngủ thảo sẽ có nhiều đôi lứa tâm đầu ý hợp nảy sinh tình ái.
Nhưng quan trọng nhất, họ sợ xúc phạm đến sự uy nghiêm của các vị ngu (người Raglai theo tín ngưỡng đa thần). Mỗi chàng trai đi quá đà phải nộp heo, trâu cho làng và gia đình cô gái mà anh ta đã xâm phạm.
(ĐSPL) - Tục "ngủ thảo" của tộc người Raglai (tỉnh Ninh Thuận) là trai gái được phép ngủ với nhau để tâm sự, cởi mở tìm hiểu cho đến khi thiếp đi trong giấc nồng.
Người Raglai cho rằng lễ bỏ mả là những ngày vui bởi đây là thời khắc người chết được tự do, được rời khỏi mặt đất, được người sống cho ăn uống no say và quan yếu nhất là được siêu thoát về với ông bà tổ tiên ở cõi trên… Vui với niềm vui của người chết nên trong những đêm bỏ mả người Raglai cùng nhau tấu lên những điệu Mã La rộn ràng
Nguyên gốc của tục ngủ thảo chỉ dành cho những cặp nam nữ chưa lập gia đình gặp nhau trong những đêm trăng sáng khi làng có lễ hội ăn mừng lúa mới, lễ cưới và lễ bỏ mả… Khi các chàng trai cô gái đã phải lòng nhau thì sẽ ngủ thảo.
Nếu một bên không đồng ý thì cũng chia tay trong kỉ niệm đều tiên. Trong những đêm ngủ thảo, trai gái có thể ngủ với nhau đến sáng nhưng luật tục có từ ngàn đời cấm mọi hành vi quá mức đi Ngược lại thuần phong mỹ tục tinh khiết được người Raglay duy trì. Theo thông tục của người Raglai, nếu ai “vượt rào”sẽ bị phạt tới hàng chục con heo, con gà đãi dân làng, dòng tộc để tạ lỗi vì đã làm làm nhục dòng họ, thôn ấp.
Nhưng cũng có những tập tục được lưu truyền mãi đến ngày nay. Nguyên gốc của tục “ngủ thảo” mang tính nhân bản sâu sắc Nhớ về những tháng ngày “ngủ thảo” kén chồng, bà Katơr Thị Hách (92 tuổi, ở làng Ma Oai) thanh minh: “Ngày trước trai gái hễ thích nhau thì cô gái chủ động mời chàng trai về nhà sàn ngủ thảo.
Tuy nhiên, bây giờ tục ngủ thảo đã bị biến tướng, bị lợi dụng khiến nhiều gia đình Raglai phải dắt trâu đi trừ nợ tình, nhiều cô gái vướng vào duyên phận bẽ bàng khi cho ra đời những đứa con không cha. Một khi đôi trai gái nào mời nhau về nhà ngủ thảo tức là họ đã ưng cái bụng rồi. Người Raglai quan niệm, nếu không là tình ái thì là tình bạn thuần khiết và vững bền.
Trong ngôi nhà sàn với ánh lửa bập bùng và mùi thơm của lúa nương được treo trên gác bếp, già làng Pi năng Trách hồi ức về luật tục của núi rừng: “Trong những đêm làng làm lễ bỏ mả, trai gái Raglai hay gặp nhau, đưa mắt mời nhau ngủ thảo nhiều nhất. Người như vậy đi đến đâu cũng bị mọi người xa lánh, xua đuổi và tiếng rằng xấu cả đời”.
Nam thanh nữ tú hát đối đáp, nhảy múa, uống rượu tới khuya mới tàn cuộc. Sau những đêm ngủ thảo, đôi trai gái nhận ra rằng không thể sống rời nhau sẽ tiến đến hôn nhân. Trong tiếng nhạc của Mã La vui nhộn mừng lúa mới (một loại nhạc cụ truyền thống được làm bằng đồng như cồng chiêng ở Tây Nguyên nhưng không có núm được vỗ bằng tay), già làng Pi Năng Trách (61 tuổi, ở làng Ma Oai, xã Phước Thắng, huyện Bắc Ái) nói về tục ngủ thảo của dân tộc mình: “Cho đến bữa nay không ai lí giải được tục ngủ thảo có thừ thuở nào, chỉ biết rằng, người Raglai trước khi thành vợ thành chồng đều qua những đêm ngủ thảo.
Ngược lại, sau những đêm ngủ thảo, nếu không ưng thuận, không hiểu được nhau thì đôi trai gái chia tay. Những chàng trai người Raglai ở làng Ma Oai, xã Phước Thắng, huyện Bắc Ái “Ngủ thảo” chỉ giới hạn ở việc nắm tay Cũng như nhiều dân tộc khác, người Raglai ở huyện Ninh Sơn và huyện Bắc Ái (tỉnh Ninh Thuận) có nhiều tập tục lạ, có những tập tục đã bị mai một dần theo thời gian hoặc chỉ còn đọng lại trong kí ức của những người cao tuổi trong làng.
Trời bắt đầu về khuya, từng đôi trai gái tuần tự đưa nhau về chốn nghỉ, nơi có mái nhà sàn đầm ấm.
