Ngày 14 và 15-9-2013 vừa qua, tại Tô Châu (tỉnh Giang Tô, Trung Quốc) đã diễn ra phiên họp quan chức cấp cao (SOM) lần thứ 6 và của nhóm làm việc (cấp chuyên viên – JWG) lần thứ 9 giữa ASEAN và Trung Quốc về COC
Ngay sau khi tình hình Syria có dấu hiệu lắng dịu nhờ sự ưng ý mau chóng của các bên trước đề xuất của Nga về vấn đề vũ khí hóa học của Syria (ngày 9 và 10-9-2013), những dấu hiệu của một cơn bão mới đã lại bắt đầu xuất ngày nay châu Á – yên bình Dương.
Nếu chính phủ Philippines hài lòng yêu cầu này thì chắc chắn tình hình tranh chấp giữa hai nước sẽ lại càng phức tạp trong bối cảnh Tòa án quốc tế vẫn xem xét đơn kiện Trung Quốc của Philippines. Cùng với việc phát hiện ra hai khối chất nố đặt đối diện tòa nhà Quốc hội trước đó, hôm 13-9, tình hình Campuchia thời hậu bầu cử đang cho thấy những dấu hiệu bất ổn.
Bắt đầu từ chuyện chính phủ Nhật Bản tái khẳng định chủ quyền quần đảo Senkaku/Điếu Ngư nhân dịp kỷ niệm một năm quốc hữu hóa quần đảo này. Nhưng rồi cũng giống như tên gọi “yên bình Dương”, bầu trời khu vực bỗng trở thành “nắng đẹp, trời trong”. Tuy nhiên, ngay sau đó, ngày 15-9, đảng CNRP đã tổ chức cuộc biểu tình thứ hai với sự dự của khoảng 30.
Cho dù chỉ là vài phút bàn luận không chính thức, nhưng đây là lần trước tiên hai nhà lãnh đạo này gặp nhau kể từ khi nhậm chức và nên nó có ý nghĩa rất quan trọng đối với khả năng tháo gỡ tình trạng gần như là tệ nhất của mối quan hệ giữa hai cường quốc hàng đầu tại khu vực.
Philippines rất có thể lại trở thành một trọng tâm của một cơn bão mới tại khu vực, như vốn đã từng xảy ra từ mấy tháng đầu năm nay.
Hẳn nhiên, như một lẽ thường nhật trong mùa mưa bão, những ngày trời đẹp là rất hiếm, thậm chí đôi khi, đấy có khi lại còn là một dấu hiệu cảnh báo chuẩn bị có một cơn bão mới. Cũng giống như trong việc phòng chống bão, cần có sự chuẩn bị chu đáo ngay từ khi xuất hiện những dấu hiệu trước nhất.
TS ĐỖ SƠN HẢI. Ngay tức thì, Người phát ngôn Bộ ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi đáp trả, Trung Quốc “sẽ không dung tha đối với bất kỳ hành vi khiêu khích nào” và cảnh báo “Tokyo sẽ phải đối mặt với những hậu quả nghiêm trọng”.
Và ngay sau đó, y chang như chịu tác động của “hoàn lưu bão”, một loạt những hoạt động như việc chính quyền Obama tăng cường quân sự tại Đông - Bắc Á, những tranh luận, va liên can tới chủ quyền biển, đảo trên biển Hoa Đông và Biển Đông thực thụ đã khiến cho tình hình khu vực dần trở thành hết sức bít tất tay.
Bao tay Nhật – Trung dần đang quay trở lại. 000 người tại Công viên Tự do (Phnom Penh) để phản đối kết quả bầu cử. Sự san sẻ và cao hơn là sự cộng tác cũng là điều hết sức cấp thiết trong quá trình giải quyết các vấn đề của khu vực (ảnh: internet) Có vẻ như trong năm 2013 này, châu Á – thanh bình Dương bước vào mùa mưa bão hơi sớm, khi mà ngay từ đầu năm khu vực đã phải hứng chịu một cơn bão với tên gọi “cuộc khủng hoảng trên bán đảo Triều Tiên”.
Tuy câu chuyện sử dụng vũ khí hóa học xảy ra ở tận Syria xa xôi nhưng lại đủ lực để khiến cho những cường quốc như Nga, Mỹ và phần nào là cả Trung Quốc, những nước luôn có thể là nguồn cơn của mọi cơn bão chính trị - an ninh của châu Á – Thái Bình Dương, phải tạm gác các vấn đề của khu vực sang một bên. Tình hình dịu lắng của khu vực không biết có phải do thỏa thuận tiếp quá trình đàm phán ASEAN – Trung Quốc về Bộ lệ luật xử sự tại Biển Đông (COC) mới đạt được nhân chuyến viếng thăm một số nước ASEAN hồi đầu tháng 5 của Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị, và quan trọng là thỏa thuận này đã được khai triển đúng lộ trình mà hai phía đã cam kết.
Sự găng tay sau bầu cử nếu cứ tiếp tục kéo dài tất sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến ngày mai của sơn hà Chùa Tháp. Dẫu châu Á – Thái Bình Dương là nơi nhiều bão tố, song lịch sử loài người đã chứng minh, kết đoàn là điều kiện tối quan yếu để con người có thể vượt qua mọi bão giông. Song song, ngày 14-9, dưới sự chủ tọa của Quốc vương Norodom Sihamoni, hai nhà lãnh đạo hai đảng đối lập Hun Sen và Sam Rainsy đã có cuộc bàn bạc 30 phút.
Đô thị lớn miền Nam Zamboanga gần như thua và mãi tới ngày 16-9, quân đội chính phủ mới kiểm soát được hoàn toàn đô thị. Từ ngày 9-9, tình hình Philippines bỗng trở nên vô cùng găng bởi việc bùng phát trở lại những cuộc giao tranh dữ dội giữa quân đội chính phủ với các tay súng của chiến trận giải phóng dân tộc Moro (MNLF).
Cách thức tháo gỡ vấn đề Syria vừa qua đã đem đến cho các nước trong khu vực những bài học quan yếu.
Sự san sẻ và cao hơn là sự hợp tác cũng là điều hết sức cần thiết trong quá trình giải quyết các vấn đề của khu vực, kể cả những vấn đề nan giải như tranh chấp biên cương, cương vực.
Điều cần nhấn mạnh ở đây là, với những cơn bão thường nhật do thiên nhiên tạo ra, chúng ta chỉ biết gồng người lên để khắc phục một cách thụ động. Thêm nữa, mối quan hệ Philippines – Trung Quốc cũng bắt đầu nóng lên sau những buộc tội từ phía Philippines về 75 khối bê tông (mà họ cho là do phía Trung Quốc thả) tại bãi cạn Scarborough.
Hơn thế, đại diện của lực lượng tuần duyên Nhật Bản (JCG) còn thông tin về khả năng chính phủ Nhật sẽ triển khai viên chức quốc gia đến đóng tại Senkaku.
Những bất ổn ở Philippines và Campuchia rất có thể sẽ mau chóng tác động đến những hoạt động của ASEAN, đầu tiên có thể làm đứt quãng lịch trình thành lập các Cộng đồng ASEAN vào năm 2015.
Ngày 10-9, lãnh đạo hải quân Philippines tuyên bố đang đề nghị chính phủ xem xét việc sẽ di dời những khối bê tông này.
Mà cũng có thể còn do cuộc gặp gỡ cấp cao đầu tiên giữa Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình với Thủ tướng Shinzo Abe bên lề hội nghị thượng đỉnh G20 (từ 5 đến 6-9-2013). Còn với những cơn bão chính trị-an ninh là do chính con người làm ra, nên chúng ta có thể chủ động khắc phục.
Chưa biết hậu quả của những cuộc xuống đường do đảng CNRP đề xướng sẽ ra sao, nhưng Bộ giáo dục Campuchia đã phải cho dời ngày thi (theo dự định là ngày 16 và 17-9) tốt nghiệp trung học cơ sở sang tận ngày 26 và 27-9. Ngày 12-9, đã có gặp gỡ giữa các máy bay đấu tranh của Nhật Bản với một máy bay không người lái của Trung Quốc trên không phận gần với vùng biển đang tranh chấp. Sức gió mạnh kinh khủng của cơn bão này đã khiến cho không chỉ cả thảy khu vực mà thậm chí trên một diện rộng toàn cầu đứng trước tình trạng “bên miệng hố chiến tranh” suốt trong gần ba tháng.
Và rất có thể còn do mọi sự chú ý của hầu hết các quốc gia đang đổ dồn về Syria, nơi đang đứng trước khả năng tái hiện một kịch bản tương tự như ở Iraq 2003. Ngày 9-9, bất chấp những lời đe dọa của đảng cứu nguy dân tộc Campuchia (CNRP), Hội đồng Hiến pháp Campuchia vẫn cho ban bố kết quả bầu cử Quốc hội khóa V với thắng lợi thuộc về đảng Nhân dân Campuchia.
Điều đầu tiên cần nhận thức được mức độ nguy hiểm của những dấu hiệu trên đây, bởi nếu để chúng phát triển và nhất là khi đã lây lan thì kiên cố sẽ rất khó giải quyết. Tình hình châu Á – thái hoà Dương lại tiếp tục có những dấu hiệu bao tay phần đông vẫn chỉ vì xoay quanh câu chuyện ích lợi của mỗi nước.
