Tôi chưa làm gì để ba mẹ được một ngày vui thì chẳng thể nào trách mẹ, lại trách ngay những bữa cơm để mẹ nấu cho mình. Bữa cơm của mẹ bắt đầu từ những cây củi mục, củi khô, những nhùi rơm vàng nhen lửa, từ bát gạo được vo trong cái gáo dừa khô đen nhánh theo thời kì. Tíu tít với nồi cơm sáng và hâm lại thức ăn, bên bếp kia lại phải trông nồi cám heo.
Vậy là lại lùi lũi với bóng đêm để kịp đón đầu cơn đói bụng đang kéo tới với cả gia đình.
Nhiều lần định rời bỏ quê hương để lập thân trên một vùng đất mới khác có nhiều điều kiện hơn nhưng rút cục tôi không làm được. Nghĩ vậy, bữa cơm nào cũng trở nên vui hơn, ấm áp hơn dù thực sự tôi không ăn được nhiều.
Trưa thì với những bó rau, bó cải dưới chợ, mẹ thường về đến nhà khi đồng hồ chỉ qua 12 giờ rồi. Vừa mệt, lại vừa sợ chồng con mình đói nên lúc nào mẹ cũng hấp tấp và làm nhanh. Buổi tối cũng vậy, có khi nào mẹ về nhà lúc trời chưa tối đâu.
Cho đến giờ, nhà tôi vẫn giữ được cái lệ nấu cơm và thức ăn bằng bếp củi. Nếu ăn không quen, người khó tính khó nết có thể buông đũa ngay xuống. Không phải vì mẹ nấu dở mà vì mẹ không có thời gian để nấu cho tử tế một bữa. Tôi thì không. Nhưng chị em tôi thì đã quen như vậy rồi. Năm tháng đi qua, chị em tôi lớn lên, cũng đã đỡ đần được mẹ trong việc cơm nước nhưng rồi học hành, công việc cứ lôi chúng tôi dần ra xa căn bếp nhà mình.
Để rồi mẹ ra đồng khi sương đêm còn phủ kín cả một vùng quê tĩnh. Bởi tôi biết mẹ nấu cơm không ngon. Bỏ đồ đoàn và thức ăn ra, mẹ lại vội vào ngay bếp, nhóm lên. Cơm mẹ nấu thường một tuần có bữa khê, có bữa sống. Chỉ khi về với mẹ, với những bữa ăn dù không ngon, tôi mới cảm thấy được là chính mình, là một thằng bé thơ ngây, ngờ ngạc như hồi nào lang thang chơi dưới những hàng cau, những lũy tre bên căn bếp có nồi cơm của mẹ.
Nguyễn Thành Giang. Nhưng rồi, tôi vẫn cảm thấy bất an và không thăng bình. Từ nhỏ, những bữa ăn như vậy đã nuôi chúng tôi lớn lên cho đến ngày hôm nay. Có thể ở những nơi phồn hoa đô hội tôi từng đến có món ngon hơn, có những bữa ăn mà tôi từng được ăn với giá thành hàng triệu đồng với những người thành đạt luôn muốn giúp tôi phát triển ở vùng đất mới.
Mẹ vẫn còng lưng trước mỗi khi mâm cơm được dọn ra cho cả nhà. Mái nhà thân thương cùng những bữa cơm của mẹ như cứ đi theo, gọi tôi trở về với quê hương, với nơi chôn nhau cắt rốn thanh bình này.
Người ta thì tự hào về những món ngon mẹ nấu. Vẫn những bữa cơm không ngon nhưng rét mướt tình cảm gia đình. Thức ăn thì có bữa nhạt, có bữa mặn. Rồi khói bay lên trên mái ngói cũng đã ám đen màu tang thương xoay vần.
Sáng, tinh mơ đất, mẹ đã dậy theo tiếng gà cầm canh hay tiếng sủa của chó nhà hàng xóm chứ ít khi xem đồng hồ là mấy giờ rồi.
Đã hành lí đi, nhận một công việc tử tế có lương đủ sống, nhưng rồi lòng vẫn không yên.
