Câu chuyện về những chiếc đầu người treo lủng lẳng quanh nhà Gươi chỉ còn trong dĩ vãng xa xăm
Hôm ấy là cuối tuần, lớp học đóng cửa. Tôi lấy lý lẽ rằng " em lo anh ngủ gật nên cố hát cho đỡ sợ " Nhưng sự thực là chính bản thân tôi hôm ấy, sợ hãi đã lấp đầy.
Một năm trước, tôi mê mải với con đường bụi đỏ Tây Nguyên. Công nghệ được thể phô diễn, chúng tôi nhờ google để lóng điểm đến cho tương lai. Mưa quá, chẳng có kẻ dại dột nào dám thò máy ảnh ra để tác nghiệp, cứ cắm mặt vào chạy. Trời không chiều lòng người cho lắm, vì mới được tăng cà phê, chúng tôi buộc đồ lên xe chạy một quãng thì đã mưa rồi. Bếp lửa ấm hồng của Mẹ cứ giữ chân chúng tôi mãi.
Chưa kể đến mới bắt đầu đi được chục bước chân, công an xã và quân nhân biên phòng đã lao đến giữ nhân cả bọn lại. Có thể, nhiều năm sau, tôi sẽ quên hết tất thảy những ký ức về A Lưới, nhưng tôi dám chắc tôi sẽ không quên những con đường nơi ấy, nhưng con đường chỉ có dốc dài đi lên mãi, hoang sơ kéo dài trên những dãy núi phía biên cương Việt Lào.
Cách mệnh đã làm đổi thay quờ, trong sợi dây hiền hòa và bác ái. Có nhẽ nó không còn tồn tại. Đêm hôm ấy, trong giấc mơ tôi, đoàn tàu không số trôi bềnh bồng. Mà nếu mưa thì chắc lũ chúng tôi cũng không mò mẫm được vào bản Cơ Tu ấy. Tôi muốn được đi những chuyến đi mà trải nghiệm văn hóa là điều mà tôi đặt trên tất.
Bùa yêu quả nhiên là một liều thuốc tiên, là niềm tin để bọn ế sưng bấu víu.
Vì A Lưới là địa danh phát sinh của chuyến đi, nên chẳng đứa nào có tý thông tin gì trong đầu. Chúng tôi đã đi rất nhanh khỏi những giọt nước mắt ấy.
Suốt cả chuyến đi ấy, điều lưu lại trong lòng vơ là sự thân thiện, nhân đức của những người con của rừng núi Trường Sơn. Ý định nướng thịt ven suối hay trên đồi Thịt Băm tắt ngúm theo dòng nước đang chảy tràn trên mắt kính.
Tôi bỗng dưng trở nên dũng sĩ bắt vắt. Mà đường dài lắm, đi mãi không thấy. Những người Cơ Tu lúc nào cũng mở lòng, mở dạ để đón chào và kể chuyện cho chúng tôi nghe.
Ngày nắng đẹp độc nhất vô nhị trong cuộc hành trình đã chấm dứt. Công cuộc Trekking ai ngờ vẫn chưa dừng ở đấy. Làm sao mà quên được buổi sáng ở A Lưới sau cái đêm đắm chìm trong nằm mộng. Khi còn cách biên thuỳ khoảng một ki lô mét, chúng tôi bị chặn lại. Chúng tôi đã không chọn đến thăm những di tích cách mệnh nằm tản mác trên tuyến đường Hồ Chí Minh lịch sử, thuộc đất Đông Giang.
Một bản làng hùng mạnh, không còn là một bản làng có nhiều đầu người nhất. Rồi lại nối gạ
Thay vào đó, tự thú rừng được treo khắp nhà, cùng với súng săn và cung tên. Dò lần chán chê, cả lũ cũng được chỉ cho đúng đường, lại là một con đường tiến dần về biên giới.
Con đường lên đồi tưởng như hàng năm không có người đi lại. Chả khác gì mưa xứ Bắc. Có vẻ thông báo của đồng bào ở A Lưới quá bén nhạy, thế nên đi đến đâu, chính quyền đều ngay thức thì bám theo sau. Xui xẻo thế nào Trời bỗng đổ cơn mưa rừng. Đó là nơi mà chúng tôi đã dành nhiều thời gian hơn tất tật, để lê lết trên từng góc nhỏ của nhà Gươi, và nghe Mẹ Cơ Tu kể chuyện.
Hiếm đang đi lại phải quay đầu lại vì tiếng kêu thảng thốt gọi tên mình. Con đường đêm về với Prao – trọng điểm huyện Đông Giang cứ xa mãi, xa mãi.
Tôi cố gắng để nhớ tên bản làng đầu tiên chúng tôi đến thăm ở Đông Giang, mà không được. Mặc dù đã mặc áo mưa, đi ủng đàng hoàng, tôi vẫn cảm nhận được rõ ràng cái ướt lạnh của đêm mưa.
8h tối, rút cục chúng tôi cũng gặp ánh sáng cuối con đường nơi ngã ba Bốt Đỏ. Không hiểu sao và vì duyên do gì, chuyến đi nào chúng tôi cũng bị quy kết là một bọn Tây. Chipchina( Autocar Vietnam). Chúng tôi được uống trà và tra vấn, được lưu lại quý danh trong sổ của đồn. Thôi thì xe nào biết xe nấy, cái khao khát được thấy điện đèn mỗi lúc lớn dần lên trong lòng bít tất.
4 kẻ giờ mặt mày bơ phờ chả khác gì bọn thổ phỉ. Trong lớp học giờ đây, bạn đồng hành lăn lóc ngủ. Tháng 3 nào đối với tôi cũng thật rông dài. Thế là vứt hết định vị, vứt hết giúp đỡ nếu không may có gì bất trắc trên đường. Điện thoại thường trực ở chế độ mất sóng. Khi ấy, bạn đồng hành của tôi bảo: thôi từ nay, chúng mình đổi tên Đèo Mẹ Ơi, Đồi Thịt Băm thành những cái tên hoa mỹ hơn đi, như đèo đom đóm và đồi bươm bướm này.
Lần trước nhất tôi không ngủ, dù đã mệt nhoài. Những sợ hãi xưa cũ đã không còn nữa khi tôi đặt chân đến mảnh đất vốn hoang dã của cộng đồng này.
Nhưng còn bùa yêu, còn những ngày được sống giữa tình đất tình người Tây Giang còn lại kia, chúng tôi đành thu vén sự thảnh thơi.
2 đứa đành quay đi, để lại sau lưng là những giọt nước mắt thơ trẻ và những cánh hoa xuyến chi trắng bong vụng dại. Tôi đi chân đất, vừa đi vừa gỡ vắt. Đến khi cả lũ vật vã leo trên từng bậc đá, rồi đi xuyên qua những con đường mòn toàn lá rụng, hai bên đường là loại dương xỉ của rừng rậm nhiệt đới, lúc đấy cơn mộng mơ mới thực thụ tan vỡ. Nửa tiếng sau, tôi quay lại, vẫn chỗ cũ, khi mắt em đã khô, đưa vài chiếc bỏng, như một lời xin lỗi.
Tôi vô tâm đến mức túi kẹo lại để ở xe khác
Tôi đi cuối, chiếc áo chống nước lần trước hết không chịu nổi mưa, ai bảo mưa lớn và mau hạt quá. Tôi cứ tìm mãi những thông tin ít oi về nơi ấy, để cho đến một ngày không giữ nổi chân mình, buộc phải xách ba lô, mua cho mình tấm vé đi Tây Giang, để lời đồn về những lá bùa yêu xứ ấy bước ra đời thực.
Cơn mưa rừng Trường Sơn cứ rơi mãi không thôi. Đường từ suối khoáng về Prao, thị trấn của Đông Giang là con đường dài nhất tôi từng đi. Trong cơn mộng mơ, ai nấy đều tưởng tưởng ra rằng đồi Thịt Băm phải cao và đứng trên đỉnh có thể phóng tầm mắt ra xa, nên phấn khởi khởi hành lắm.
Bốn đứa lếch thếch lội qua suối, đi sâu vào trong theo con đường đất trâu đi. Từ lâu rồi, tôi đã bỏ hẳn trekking ra khỏi hành trình của mình, vậy mà hôm đấy, tôi khăng khăng không tụt lại phía sau, cứ gắng bước giữa khu rừng toàn bướm rực rỡ.
Bây chừ ngồi ngẫm lại, có khi cái cảm giác lâng khâng của tôi mấy hôm này, bắt đầu từ hơi thuốc mình hút. Dù rằng chúng tôi ra công giải thích, xin xỏ, rồi đến màn gạ, nhưng đồng chí công an xã có vẻ cương quyết không cho leo lên đồi. Nào thì đèo Mẹ ơi, suối Máu, đồi Thịt Băm,. Mưa cho đến tận khi bước chân qua đoạn suối cuối cùng để trở về đường xe chạy.
Vậy là bùa yêu có thật, người cho bùa vững chắc có thật. Tại đó, ngày xưa, khi những ngày cả bản làng tập hợp, người ta vẫn có thể quan sát được xung quanh, tránh kẻ thù và thú dữ.
Đích tiếp theo của chúng tôi là Hambuger Hill ( tức đồi Thịt Băm hoặc đồi A Bia theo tiếng địa phương ) nhưng cả lũ mông muội đi tới đâu cũng hỏi Đồi Băm Thịt ở đâu, làm toàn dân và quân A Lưới ú ớ và lắc đầu. Phiên chợ của người đồng bào họp giữa đêm được nhắc trên báo chí, nhưng dân địa phương lại chưa từng nghe thấy.
Chúng tôi không ngờ rằng, giông bão mới chỉ sắp bắt đầu. Tôi chẳng thấy chiếc xe của 2 người bạn đường đâu nữa, chỉ thấy xe mình mải miết chạy.
Chỉ nhớ con đường đêm xuyên qua khu rừng có hàng nghìn đom đóm nhấp nhánh. Những căn nhà Gươi quá cố nhuốm máu, máu tượng trưng cho mùa màng bội thu, cho sức mạnh của một tộc người - giờ đây trở nên bình lặng dưới trời Trường Sơn xanh thẳm.
Lớp học chính là bảng đen phấn trắng, bàn ghế kê giữa nhà Gươi. Kẻ thì bị ngã, kẻ thì ướt nhẹp khi sải chân bước qua con suối toàn đá rêu trơn. Những cơn sốt ngắn xuất hiện. Chúng tôi không biết rằng, phía sau mình lúc này, là 4 anh biên phòng đang tíu tít đuổi theo để chặn chúng tôi lại. Để lên đường.
Đoàn 6 người chúng tôi hội ngộ, mừng vui nhắc chuyện bùa yêu. Trên sàn nhà, cạnh bếp lửa đỏ, chúng tôi túm tụm hỏi chuyện chủ nhà. Không còn cửa để vượt biên, cả lũ đành quay về, mò mẫn vào bản làng của đồng bào Pà Ôi ở một lưng dốc. 2 chúng tôi đã mang đến cho em một sự sợ hãi, khi chiếc xe bị phanh gấp, tôi nhanh như chớp lôi máy ảnh ra
Trên lưng đèo, một cặp vợ chồng đang hái rau má bám vào vách đá. Chẳng đứa nào chuẩn bị cho sự trekking phát sinh này cả. Tôi cảm giác thân chẳng còn cử động nổi nữa, lưng đau, chân sưng lên. Tôi ngồi sau nhâm nhẩm một mình trách lão xế già, chắc là không hợp phong thủy nên lần nào đi cùng nhau trời cũng làm mưa.
Bạn đồng hành đi theo tỉnh lộ 604 từ Đà Nẵng đến Đông Giang trước đã kịp lân la dân tình hỏi han, gắp nhặt thông tin trước. Lúc dừng lại ngang đường, thấy có tý sóng, tôi gọi cho 2 “tên béo” đi sau. Đàn ông và nữ giới khỏe mạnh đã đi làm nương rẫy, chỉ còn lại sức già và trẻ nhỏ. Lúc ấy, tôi chỉ muốn mình không có máy ảnh nữa, tôi cũng không lấy đi chốc lát đẹp đẽ của riêng em nữa.
Hai chiếc xe lại cắm cúi chạy trong mưa, bóng tối đang dần xuống. 1h chiều, bụng đứa nào đứa nấy sôi lục bục, cả lũ bóc mỳ tôm ra ăn sống, nhìn đống cồn khô và xoong nồi tiếc rẻ. Vì thân đã quá rời rã sau một ngày vật vã đi lại hết lối này đến lối khác, nên chúng tôi quyết định tự thưởng cho mình đi tắm suối khoáng A Roàng. Ế ẩm đúng là một cái tội, và khi người ta đã quá lứa lỡ thì thì có vẻ càng tỏ ra sốt sắng.
A Lưới lấy đi của chúng tôi rất nhiều "máu" mà chuẩn xác là vắt rừng A Lưới. Bộ áo quần ấm độc nhất vô nhị đã ướt và bẩn sau ngày ở A Lưới. Hình như bữa trưa no say có phần nào ảnh hưởng đến trí tưởng của toàn đoàn. Người đàn ông không biết mình bao lăm tuổi, chỉ biết mình đã già và về gần với đất, nói tiếng Kinh theo kiểu tập đọc, đang ngậm tẩu ruốc rê.
5 ngày trong cuộc hành trình thì đến 3 ngày tôi mất liên lạc với xã hội. Tôi cũng chẳng biết mình đã vượt đèo Kim Quy và Tà Lương lúc nào. Thêm vài chiếc bằng khen, ảnh Bác Hồ được treo trịnh trọng. Con đường mòn đi vào thác A Nôr gặp trời mưa nên trơn nhoét.
Cả một buổi sáng vòng vèo trong mưa để tìm bản làng, mà vô vọng quá. Có vẻ như gã xế già nhất đoàn sốt sắng với chuyện ái tình, nên ngay khi mò vào ngôi nhà sàn của cụ ông già nhất bản, gã đã hỏi ngay: Ở đây có bùa yêu không ông? Cũng bởi ở nhà, tôi đã gửi một link báo viết về bùa yêu, rằng là bùa ấy chỉ có người Cơ Tu ở Quảng Nam biết làm, còn đây là bản người Pà Ôi.
Vẫn thoảng lại đó, một chút gì của những ngày tháng sinh tồn cũ, tường nhà Gươi của người Cơ Tu không bao giờ bịt kín như các nhà cộng đồng khác, mà là những tấm ngỗ ngang, ghép thưa như chiếc cửa sổ dài.
Có thể là câu chuyện của cộng đồng họ, cũng có khi là câu chuyện của chính thế cục họ. Đồi Thịt Băm nói chính xác hơn là một khu rừng, là ngôi mộ tập thể của hàng nghìn xác người trong chiến tranh chống Mỹ, nay trở thành hoang hóa, thanh vắng.
Xung quanh chúng tôi không có lấy một ánh đèn. Chúng tôi bước chân mình trên những lớp lá khô, mồ hôi như tắm. Bữa ấy, trời chưa kịp mưa. Mà đi theo một con đường khác. Ở đó không có điện, nhưng mắt trẻ thơ vẫn sáng. Còn hiện nay, tường nhà ấy, là nơi mà lũ chúng tôi ngồi dựa vào, nhìn mơ tưởng về phía những nóc nhà lô xô, nơi những đứa trẻ con mắt sáng, tóc xoăn, da ngăm đen đang chơi đùa, vui vẻ với bài ba chiếc kẹo rẻ tiền mà người lạ mặt mang đến
Thứ ánh sáng ấy lại khiến tôi hơi run sợ. Vẫn chiếc xe cũ thuê ở Đà Nẵng, vẫn người bạn đồng hành cũ, chúng tôi chỉ lớn thêm một tuổi, và khác chăng là cha mẹ ở nhà có phần sốt sắng hơn chuyện yêu đương của bầy con.
Không phải ở khoảng cách, mà bởi bóng tối, mưa rét và sự hoang vu. Ngay cả một tiếng chim rừng đánh động cũng khiến tôi giật thột, huống hồ thứ ánh sáng lập lòe kia khi qua đèo. Màn đêm bủa vây trên dãy Trường Sơn, một màn đêm dày đặc và mê hoặc ôm lấy chúng tôi. Tôi kinh sợ thứ mưa rừng tầm tã ấy, nó khiến trên người tôi chẳng còn chỗ nào khô.
Dưới chân núi, mấy người nữ giới già người Pà Ôi thủng thỉnh đeo gùi vừa đi bộ vừa ngậm tẩu. Truyện kể rằng đó là một vùng đất giấu trong mình quá nhiều ẩn số, những truyền thuyết sinh ra và lớn lên, rồi chết chìm trong đất đỏ. Con đường mới mở, đi qua cầu treo, men theo vách núi và con suối nhỏ vào tận bản.
Tôi chỉ nhớ nó nằm cách đường Hồ Chí Minh 5km, đường đất đỏ. Tưởng rằng chúng tôi thoát được đợt áp thấp, nào ngờ mưa gió vẫn bám theo. Cuối cùng họ cũng đồng ý cho lên tìm kiếm sự giám sát của "chính quyền" là anh biên phòng đi theo để dẫn đường, quyết không để chúng tôi lạc sang nước bạn.
Suốt chặng đường 100km ấy, chỉ có đúng chúng tôi, lầm lũi và run rẩy. Chúng tôi tha lôi được bếp nước và mỳ tôm vào sát chân thác thì quên bật lửa.
Trong tâm niệm của bọn Kinh thủ đô này, thì Băm Thịt hay Thịt Băm cũng cả như nhau. Chúng tôi cũng xin cụ được hút thử. Đêm qua chắc bạn có một đêm trắng, tôi đoán vì rạo rực chuyện sắp tìm được bùa yêu nên mất ngủ mà thôi.
Mà có biết hỏi nhau đi tới đâu đâu, chỉ biết ú ớ: Anh đã đi qua con đường rừng có toàn đom đóm chưa?Chẳng thể đợi nhau, xe của tôi lại cắm đầu chạy, như cố bỏ lại con đường đen đặc và tiếng dòng Hữu Ngạn đang róc rách xuôi về với biển. Trong những cuộc du hoan vô tận của mình, có đôi khi chúng ta vô tình lấy đi của người khác những giây phút riêng. Ở đó không có nước sạch, nhưng lòng người vẫn trong.
Lão xế già vô tư, chẳng chú ý rằng mình đã nuôi béo một em vắt ở chân, lúc ăn xong thì em ấy đã bước sang tuổi " trưởng thành". Con đường vắng không có người tương hỗ.
Ngày còn ngồi trong giảng đường đại học, câu chuyện mà tôi nhớ nhất từ người thầy của mình là câu chuyện về tục săn đầu người của người Cơ Tu.
Tôi hát, những bài hát về Trường Sơn mưa gió. Lúc ấy tôi đã ước, giá mà không phải đi tiếp nữa, cứ ở lại đây cho hết kỳ nghỉ có phải tuyệt biết bao.
Hai bên đường mua mua nở hồng, vì cơn mưa nghe đâu đã làm phai sắc tím vốn có của loài hoa này. Mưa gió táp vào mặt như thể thử lòng người. Khói thuốc đượm và nặng nề theo tôi trong suốt một ngày dài. Mưa rinh rích, buốt giá. Rút cuộc cả lũ kéo nhau lên phía biên cương, theo con đường nhỏ đi vào cửa khẩu Hồng Vân. Theo kế hoạch ban sơ, chúng tôi sẽ men theo tỉnh lộ 604 để đến Tây Giang, nhưng vì muốn hành trình khép trọn một cung đường, nên cả đoàn quyết định vượt đèo Hải Vân, tiến về đất Thừa Thiên, từ đó theo hướng tây để đến A Lưới – một mảnh đất giàu truyền thống cách mệnh.
Còn năm nay, là những con đường bụi trắng ngược dòng Hương Giang.
Tôi không chụp ảnh nữa, quay lại, chỉ đơn giản là quay lại mà thôi.
